Sporcuların Bilişsel Performanslarını Ölçmek Artık Mümkün
Son yıllarda özellikle büyük şehirlerde koşu grupları, bisiklet kulüpleri, triatlon takımları gibi oluşumlar inanılmaz bir sosyalleşme alanı haline geldi. Birçok insan bu gruplara sosyalleşmek ve sağlıklı bir yaşam için katılıyor ama benim gözlemim şu ki, bu tarz düzenli spor aktiviteleri iş hayatına, odaklanmaya, karar verme becerilerine ciddi katkı sağlıyor. Yüksek lisans eğitimimi tamamlarken araştırma makalem olarak bu konuyu biraz daha bilimsel ele almak istedim çünkü son zamanlarda yaptığımız bir çalışmada gerçekten çarpıcı sonuçlara ulaştık.
Triatlon gibi çok disiplinli dayanıklılık sporlarında fiziksel kondisyon kadar zihinsel dayanıklılık da büyük önem taşıyor. Bu iş sadece kasla değil, kafa ile de yapılıyor. Yarış sırasında birçok karar aynı anda verilmek zorunda: hız ayarlamaları, atak zamanlaması, beslenme stratejileri, çevresel farkındalık, sıralama takibi gibi... İşte bu noktada devreye "çalışan bellek" ( working memory ) dediğimiz bilişsel kapasite giriyor. Ben de bir spor bilimci/araştırmacı olarak bu alanı daha objektif ve gerçek hayat koşullarında nasıl değerlendirebiliriz diye düşündüm ve çok kıymetli danışmanım Prof. Dr. Adil Deniz Duru ile birlikte bir çalışma yürüttük.
Bu çalışmada hem klasik bilgisayar tabanlı N-Back testi hem de gerçek hayata çok daha yakın görevleri içeren, benimde geliştirildiği şirkette Ar&Ge departmanında spor bilimci olarak yer aldığım "VR-ATC" adlı sanal gerçeklik testini kullandık. Bu test sizi bir Hava Trafik Kontrol kulesine yerleştiriyor ve verdiği karmaşık görevleri yerine getirmeni istiyor. Katılımcılar yaş ve eğitim düzeyine göre eşleştirilmiş 20 triatlet ve 20 sedanter bireyden oluşuyordu. Amacımız, düzenli spor yapanların stresli ve bilişsel olarak yoğun durumlarla başa çıkmada nasıl performans gösterdiğini görmekti.
Bu çalışmanın en güzel tarafı, sadece akademik kalmaması. Şu an Türkiye Triatlon Federasyonu Bilim Kurulu'nda, Sporcu Performansı Ölçme ve Değerlendirmeden sorumlu üye olarak yer alıyorum ve bu ölçüm sistemini daha sistematik hale getirmek, genç sporculara da uygulamak için bir yol haritası hazırlıyoruz. VR ile yapılan bu tür ölçümler, klasik testlerin ulaşamadığı bilişsel katmanlara dokunuyor. Sadece rakam ya da kelime ezberi değil, çevresel farkındalık, dikkat süresi, karar verme hızı gibi çok daha fonksiyonel alanları kapsıyor.
Benim inancım şu: çalışan bellek de tıpkı VO2max ya da kuvvet gibi geliştirilebilir bir yetenek. Doğru ölçülür ve iyi yönlendirilirse, sadece spor sahasında değil; okulda, işte ve günlük hayatta da performansı artırır. Bu yüzden bu alanı hem bilimsel çalışmalarımda hem de sporcu antrenmanlarında merkeze alıyorum.
VR teknolojisi, spor biliminde yeni bir sayfa açıyor. Fiziksel antrenmanla zihinsel dayanıklılığı birleştirmek artık mümkün ve bence bu gelecekte çok daha önemli hale gelecek.
Yorumlar
Yorum Gönder